Logo van de Universiteit van Amsterdam Logo van de Koninklijke Luchtmacht Logo van het Koninklijk Nederlandse Meteorologisch Instituut Logo van het Koninklijk Meteorologisch Instituut van Belgiƫ Logo van de Vlaamse Milieumaatschappij
<   IBED Homepage
Achtergrondfoto, ganzen op het water in de winter

De reactie van vogels op vuurwerk

2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 2017/2018 2018/2019 2019/2020 2020/2021 2021/2022 2022/2023 2023/2024 2024/2025

Ongekende verstoring van vogels door vuurwerk gemeten door de weerradars

Onderstaande video, onderdeel van een nieuwe studie, toont een beeld van de radarreflectiviteit gemeten door Nederlandse weerradars in Herwijnen en Den Helder rond middernacht tijdens Oud & Nieuw. In het rood omcirkelde gebied vliegen maarliefst 384.000 vogels direct op als gevolg van vuurwerk, soms tot meer dan 500 meter hoogte — veel hoger dan normaal in deze tijd van het jaar.

 

Radarbeelden per jaar

De onderstaande filmpjes tonen de radarbeelden van vogels die op oudejaarsavond, klokslag 24:00, in groten getale opvliegen. Het beeld toont de radarreflectiviteit voor een cirkelvormig gebied rond de radar met een straal van 40 km. Donkerrood staat voor een hoge radarreflectiviteit, die samenhangt met een grote dichtheid aan vliegende vogels. Als het flink regent, kan het zijn dat de vogels niet te zien zijn.

Welke vogels reageren op vuurwerk?

Net na het aftelmoment van het nieuwe jaar vliegen enorme aantallen vogels de lucht in. Nieuw onderzoek heeft als doel gehad te kijken naar de verschillen tussen soortgroepen in hun reactie op vuurwerk. Door tellingen van vogels, uitgevoerd door vrijwilligers van Sovon, te koppelen aan radarbeelden weten we dat voornamelijk grotere vogels in open landschappen sterk reageren op vuurwerk. Zoals een eerdere studie al liet zien, geldt dat onder andere voor watervogels (zie kolom rechts). Kleinere vogels in meer gesloten landschappen, zoals bossen, lijken minder te reageren op vuurwerk — al kunnen we een stressreactie waarbij vogels niet opvliegen niet meten met de radars.

Daarnaast heeft het onderzoek aangetoond dat de verstoring door vuurwerk erg wijdverspreid is. Gemiddeld genomen vliegen er, als gevolg van vuurwerk, 1000 keer meer vogels in de lucht dan normaal. Hoewel de verstoring afneemt naarmate vogels verder van vuurwerk verwijderd zijn, blijft het aantal vogels in de lucht minimaal 10 keer hoger dan normaal tot op wel 10 kilometer afstand van vuurwerk.

Meer weten over de reactie van vogels op vuurwerk?

Meer informatie is te vinden in de artikelen "Birds flee en mass from New Year's Eve fireworks" (2011) en "Fireworks disturbance across bird communities" (2023).

Overzicht van het gebied, begrensd door Amsterdam, Harderwijk, Oss en Rotterdam

Watervogeltellingen

Hans van Gasteren, een van de onderzoekers, telt maandelijks voor Sovon de watervogels in de Reeuwijkse Plassen (blauw omcirkeld) en omliggende polders. Onder andere door deze tellingen hebben we een beeld van de vogelsoorten en aantallen die daar door het vuurwerk worden verstoord, en dus op het radarscherm te zien zijn.

Grote aantallen Smienten en Krakeenden rusten overdag op de plassen en foerageren ‘s nachts in de omliggende polders. Het tegenovergestelde patroon laten de verschillende soorten ganzen, Kok- en Stormmeeuwen zien. Deze slapen juist op de plassen.

Gemiddeld gaat het om 8000 Kolganzen, 2500 Grauwe Ganzen (in december 2013 een recordaantal van 6000), 30000 Smienten en 1500 Krakeenden. Tijdens de slaapplaats-tellingen schommelden de aantallen Kok- en Stormmeeuwen tussen de 15000 en 25000 vogels.